Kripto Temel Analiz konulu yazı dizimizin 3. bölümüne hoş geldiniz. Bu bölümde 2. bölümün sonunda da bahsettiğim gibi bir projenin olabildiğince detaylı şekilde tokenomik verilerini incelemeyi öğreneceğiz. Çok önemli konulara değineceğimiz için not alarak okumanızı tavsiy ederiz. Hazırsanız başlayalım…
Kripto temel analiz nasıl yapılır?
Kripto Para Piyasasında Temel Analiz: Tokenomik
Hızlı Erişim
Bir coinin değerini ifade eden büyüklük fiyatı değil market cap’tir. Fiyatının sol tarafında çok fazla ondalıklı ifade olması onu diğerlerinden daha ucuz yapmayacağı gibi adet fiyatının 3-4 haneli olması da onu diğerlerinden daha pahalı hale getirmez. Bir örnekle açıklamak gerekirse $shib fiyatının anlık 0,00002896$ olması onu ucuz yapmaz çünkü mcap değeri 19,649,508,534$ olarak bana göre gayet yüksek ve hatta burada olması bile mucize. Bir sıfır atması için bu koşullarda 190 milyar $ mcap değerine sahip olması gerekir.
kripto tokenomi nedir
Binance coini olan $bnb nin şu an market değeri 90b$. Yani demek oluyor ki; $shib gibi işlevsiz bir şaka tokeni, yılda 1,000,000,000$ kar hedefleyen kocaman şirketin 2 katından daha değerli hale gelecek! Bunun normalde mantık çerçevesinde gerçekleşmemesi gerekir ama yine de piyasa kontrolsüz bir şekilde oraya buraya savrulduğu için tüm dünyanın gözüne sokarak başka bir mucize daha gösterebilirlerse asla şaşırmam. şimdi gelelim kripto temel analiz için çok önemli olan tanımlara.
Kripto Para Piyasasında Market Cap (Market Değeri) Nedir?
Bir coinin anlık olarak değerini gösteren ifadedir. (Dolaşım adedi x anlık fiyat) ile hesaplanır ve dolaşım arttıkça coinin fiyatı sabit kalsa bile artar. Yani bu demek oluyor ki mcap, fiyatı düşse bile dolaşım arzı sebebiyle artabilir.
Kripto Circulating Supply (Dolaşım Arzı) Nedir?
Kripto temel analiz konusunda belki de en enemli kavramlardan birisidir. Piyasada kilitli olmayan ve işlem gören miktarı ifade eder. Toplam arz ile aralarında çok önemli bir bağlantı vardır. Zaman ilerledikçe, kilitler açıldıkça dolaşım arzı artacak ve Toplam arz miktarına gittikçe yaklaşacaktır.
Total Supply (Toplam Arz)
Bir coine ait yeryüzündeki üretilecek max sayıyı ifade eder. Her coinde bu sayı önceden belirlenmiş olmayabilir. Vitalik geçmişte kendisine yöneltilen soruya; Ethereum max miktarı bilemediklerini ama tahmin yürütebildiklerini söylemişti.
FDV / Fully Diluted Valuation (Tam Dolaşım Değeri)
Market değerini dolaşım arzı ile hesaplamak yerine toplam arz üzerinden hesaplayarak ulaşacağınız değerdir. (Toplam Arz X Anlık Fiyat) FDV bizim uzun vade hedefler için kesinlikle kontrol etmek zorunda olduğumuz ve asla göz ardı edemeyeceğimiz bir değişkendir. Dikkat edilmesi gereken diğer nokta arzın Enflasyonist veya Deflasyonist olmasıdır.Toplam arz yüksek olsa bile eğer deflasyonist bir yapıdaysa zamanla toplam arz azalacağı için olumsuzluk da teşkil etmeyebilir. Buraya kadar olan kısımları örneklerle açıklamak istiyorum.
Bildiğiniz gibi bir coinin değerinin mcap ile ölçüleceğini söylemiştik. Peki fiyatının sabit kaldığını kabul edersek, dolaşım arzı sürekli artarsa ne olur? Görseli kontrol ederseniz 180m$ mcap değerinde bulunan, Solana ağının defi projesi $oxy yi görüyoruz.
Coingecko verilerine göre dolaşım arzı yaklaşık 200m adet ve Toplam arz ise 10b adet. Yani dolaşım arzının 50 kat daha artma potansiyeli bulunuyor. Marketin tüm projelerini olduğu haliyle dondurduğunuzu hayal edin ve $oxy nin toplam arzının dolaşıma girdiğini düşünelim.
Eğer $oxy nin fiyatı sabit kalsaydı ve tüm tokenlar dolaşıma girseydi 180m x 50 = 9b$ market değerine ulaşacaktı. 684k$ hacimli, 27,63 Mcap/TVL, 6,4m$ TVL li bir proje için çok pahalı kalacaktı. Bu kıyası nasıl yapabiliyoruz peki?
$aave projesi de $oxy nin muadili durumunda ve FDV’si 4,2b$ olarak hemen hemen $oxy nin yarı değerinde. Mcap ise 20 kat daha pahalı fakat TVL olarak 2200 kat fazla bünyesinde likidite kilitlenmiş.
Ayrıca neredeyse tüm tokenlar dolaşıma girmiş ve bu sayede satış baskısı üzerinden kalkmış gibi görünüyor. Bu saatten sonra marketin yönü nereye bakarsa $aave nin de yönü oraya olur.
Initial Circulation Supply (Listelenme Anında Dolaşım Arzı)
Listelenme anında 0. Saniyede piyasada dolaşımda olan token arzını ifade eder. Bu veri bizim imc diye ifade ettiğimiz Initial Mcap hesabımız için olmazsa olmazdır.
Initial Mcap
Nihayet varmak istediğimiz noktaya geldik. Bir projenin listelenme anında kaç X yapacağıyla ilgili elimizdeki en değerli veri IMC’dir. Imc ne kadar düşükse ve potansiyel mcap ne kadar yüksekse listelenme anında da o kadar artması muhtemeldir. Potansiyel mcap ise listelendiği borsalara, projenin işlevine, market kondisyonuna, muadillerinin performansına ve piyasa trendine göre tecrübelere dayalı olarak sezgisel bir tespit ile belirlenir. Formüllere dayalı bir matematik hesabı yoktur.
Imc = ics x listelenme fiyatıdır. Listelenme fiyatı yoksa Public satış fiyatı baz alınır. IMC hesaplaması için de bir örnek paylaşmak istiyorum. Projenin ismini gizledim zaten bizim için önemli değil. Sizin hesaplama mantığını çözmeniz için rastgele seçtim.
TGE’de sadece seed, private1, private 2 ve IDO tokenlarının kilitlerinin açılacağını farzediyorum. Reklam, Danışmanlar ve Takım için TGE de %0 vesting kabulüne göre hesap yapıyorum. Eğer onlara da TGE’de verilecekse hesaba dahil etmelisiniz.
Miktarları ayrı ayrı vesting sütununda TGE’de açılan yüzdesel oranlarla çarpıp, hepsini toplayarak ICS hesaplayacağız ve IDO fiyatıyla çarparak IMC ye ulaşacağız. Seed: 120m x 0,05 = 6m adet Private1: 165m x 0,075 = 12.37m adet Private2: 156m x 0,10 = 15,6m adet
IDO: 9m x 0,50 = 4,5m adet ICS: 38.475.000 adet (Listelenme anında dolaşım arzı) IMC: 38.475.000 X 0,20 = 7.7m$ buluruz.
