Teknik analizde formasyonlar, teknik analizin ayrılmaz bir parçasıdır ancak etkili bir şekilde kullanılmaları için biraz alışılması gerekir. Bunlarla başa çıkmanıza yardımcı olmak için, her yatırımcının bilmesi gereken 10 grafik modeli burada.
Teknik analizde formasyonlar yada grafik desenleri, geçmişte yaptıklarına bağlı olarak fiyatların bir sonraki adımda neler yapabileceğini tahmin etmeye yardımcı olan bir fiyat grafiği içindeki şekillerdir. Grafik kalıpları teknik analizin temelidir ve bir tüccarın tam olarak neye baktıklarını ve ayrıca ne aradıklarını bilmesini gerektirir.
Teknik Analizin En İyi Formasyonları
Hızlı Erişim
Teknik analizde formasyanlar konusuna baktığımızda en iyi ve en çok kullanılan formasyonlar şu şekilde karşımıza çıkmaktadır: Omuz Baş Omuz, Çift Tepe, Çift Dip, Çanak Formasyonu, Fincan Kulp, Takoz Formasyonları, Flama ve Bayrak, Yükselen Üçgen, Azalan Üçgen ve son olarak Simetrik Üçgen. Ancak şunu belirtmekte yarar var. Tek bir ‘en iyi’ grafik modeli yoktur, çünkü hepsi çok çeşitli pazarlardaki farklı eğilimleri vurgulamak için kullanılır. Genellikle, şamdan ticaretinde grafik desenleri kullanılır, bu da piyasanın önceki açılış ve kapanışlarını görmeyi biraz daha kolaylaştırır.
Konuya geçmeden önce yeni başlayanların yada başlayacak olanların daha önce kaleme aldığımız Borsadan Para Kazanmak için Acemi Kılavuzu ve Borsa Nasıl Oynanır, Nasıl Para Kazanılır? başlıklı yazılarımızı ısrarla okumalarını tavsiye ederiz. Bu yazılar sizin piyasaya bakış açınızı değiştirip daha temkinli yatırımlar yapmanızı, olası bir düşüşte ise ya para kaybetmemenizi yada en az kayıpla çıkmanızı sağlayacaktır.
Destek ve Direnç Bölgeleri Nedir?
Farklı formasyon modellerinin inceliklerine girmeden önce, destek ve direnç seviyelerini kısaca açıklamamız önemlidir. Destek, bir varlığın fiyatının düşmeyi bıraktığı ve tekrar yükseldiği seviyeyi ifade eder. Direnç, fiyatın genellikle yükselmeyi bıraktığı ve geri düştüğü yerdir. Diğer bir ifade ile destek ve direnç bölgeleri fiyatın az yada çok ters yönde tepki aldığı bölgelerdir.
Destek ve direnç seviyelerinin ortaya çıkmasının nedeni, alıcılar ve satıcılar veya talep ve arz arasındaki dengedir. Bir piyasada satıcılardan daha fazla alıcı (veya arzdan daha fazla talep) olduğunda, fiyat yükselme eğilimindedir. Alıcılardan daha fazla satıcı (talepten daha fazla arz) olduğunda, fiyat genellikle düşer.
Örnek olarak, bir varlığın fiyatı, talep arzı geride bıraktığı için yükseliyor olabilir. Ancak fiyat sonunda alıcıların ödemeye razı olduğu maksimum seviyeye ulaşacak ve bu fiyat seviyesinde talep azalacaktır. Bu noktada alıcılar pozisyonlarını kapatmaya karar verebilir.
Bu direnç yaratır ve daha fazla alıcı pozisyonlarını kapattıkça arz talebi geçmeye başladığında fiyat bir destek seviyesine doğru düşmeye başlar. Bir varlığın fiyatı yeterince düştüğünde, fiyat artık daha kabul edilebilir olduğu için alıcılar piyasayı geri satın alabilirler. Bu durumda arz ve talebin eşitlenmeye başladığı bir destek seviyesi oluşur. Artan satın alma devam ederse, talep arza göre artmaya başladığından fiyatı tekrar direnç seviyesine doğru itecektir. Bir fiyat bir direnç seviyesini kırdığında, bir destek seviyesi haline gelebilir.
Teknik Analizde Formasyonlar: Grafik Desen Türleri-Formasyon Türleri
Grafik formasyonları yada kalıpları genel olarak üç kategoriye ayrılır: devam kalıpları, geri dönüş kalıpları ve iki taraflı kalıplar.
- Bir devam formasyonu, devam eden bir eğilimin devam edeceğini gösterir.
- Geri dönüş formasyonu, bir trendin yön değiştirmek üzere olabileceğini gösterir.
- İkili grafik desenleri, tüccarların fiyatın her iki yönde de hareket edebileceğini bilmesini sağlar – bu, piyasanın oldukça değişken olduğu anlamına gelir
Tüm bu formasyonlar için future pozisyon alabilirsiniz. Bunun nedeni, future pozisyonların hem short(kısa) hem de long(uzun) gitmenize olanak sağlamasıdır. Bu, yükselen olduğu kadar düşen piyasalar hakkında spekülasyon yapabileceğiniz anlamına gelir. Bir düşüş eğilimi veya devamı sırasında ya da bir yükseliş dönüşü veya devamı sırasında shot(kısa) gitmek isteyebilirsiniz. Bunu yapıp yapmadığınız, yaptığınız formasyona ve piyasa analizine bağlıdır. Ancak hatırlatmakta yarar var; future posizyonlarda tecrübeniz yoksa kesinlikle bu alana girmemeniz gerekir. Spot piyasalarda iyice piştikten sonra future piyasada düşük risklerle antrenman tarzında pozisyonlar alabilirsiniz.
Teknik analizinizin bir parçası olarak grafik kalıplarını kullanırken hatırlamanız gereken en önemli şey, bunların bir piyasanın tahmin edilen yönde hareket edeceğinin garantisi olmadığıdır. Bunlar yalnızca bir varlığın fiyatına ne olabileceğinin bir göstergesidir. Hazırsanız şimdi teknik analiz formasyonlarına başlayalım.
Omuz Baş Omuz Formasyonu
Omuz baş omuz formasyonu, büyük bir tepe noktasının her iki tarafında biraz daha küçük bir tepe noktasına sahip olduğu bir grafik desenidir. Traderlar, yükselişten düşüşe dönüşü tahmin etmek için baş ve omuz modellerine bakarlar.
Tipik olarak, birinci ve üçüncü tepe noktası ikinciden daha küçük olacaktır ancak hepsi aynı destek seviyesine geri dönecektir, aksi takdirde ‘boyun çizgisi’ olarak da bilinir. Üçüncü zirve destek seviyesine geri düştüğünde, düşüş eğilimine girmesi muhtemeldir.
Çift Tepe Formasyonu
Çift tepe formasyonu, traderların trend dönüşlerini vurgulamak için kullandıkları başka bir modeldir. Tipik olarak, bir varlığın fiyatı, bir destek seviyesine geri dönmeden önce bir zirve yaşar. Daha sonra, hakim eğilime karşı daha kalıcı bir şekilde geri dönmeden önce bir kez daha tırmanacaktır.
Çift Dip Formasyonu
Çift dipli bir grafik paterni, bir varlığın fiyatının bir destek seviyesinin altına düşmesine neden olan bir satış dönemini gösterir. Daha sonra tekrar düşmeden önce bir direnç seviyesine yükselecektir. Son olarak, piyasa daha fazla yükselişe geçtiğinde trend tersine dönecek ve yukarı doğru hareket etmeye başlayacaktır. Çift dip formasyonu, yükseliş eğiliminin tersine dönüş formasyonudur. Çünkü düşüş trendinin sonunu ve yükseliş trendine geçişi gösterir.
Çanak Formasyonu
Çanak formasyonu grafik deseni, bir devamı veya geri dönüşü gösterebilir. Örneğin, bir yükseliş trendi sırasında bir varlığın fiyatı bir kez daha yükselmeden önce biraz düşebilir. Bu yükselişin devamı olacaktır.
Yukarıda gösterilen, yukarı yönlü bir tersine dönüş çanak örneği, bir varlığın fiyatının düşüş eğiliminde olması ve eğilim tersine dönüp yükseliş eğilimine girmeden önce bir çanak dibinin oluşması olabilir. Traderlar, dip noktasında, en düşük noktada satın alarak ve direnç seviyesinin üzerine çıktıktan sonra devam ederek bu modelden yararlanmaya çalışırlar.
Fincan Kulp Formasyonu
Fincan kulp formasyonu, genel trend sonunda bir yükseliş hareketine devam etmeden önce bir düşüş piyasası hissi göstermek için kullanılan bir yükseliş devam formasyonudur. Kupa, yuvarlak tabanlı bir grafik desenine benzer ve kulp, bir sonraki bölümde açıklanacak olan bir kama desenine benzer.
Çanak dibinin ardından, bir varlığın fiyatı büyük olasılıkla, kulp olarak bilinen geçici bir düzeltmeye girecek, çünkü bu düzeltme fiyat grafiğinde iki paralel çizgiyle sınırlı. Varlık eninde sonunda çıkış yönünü tersine çevirecek ve genel yükseliş eğilimine devam edecek.
Takoz Formasyonları
Bir varlığın fiyat hareketleri iki eğimli trend çizgisi arasında sıkıştıkça takozlar oluşur. İki tür takoz yada kama vardır: yükselen ve düşen.
Teknik analizde yükselen takoz yukarı doğru eğimli iki destek ve direnç çizgisi arasında kalan bir trend çizgisi ile temsil edilir. Bu durumda destek çizgisi direnç çizgisinden daha diktir. Formasyonlar dikakte alındığında bu model genellikle bir varlığın fiyatının sonunda daha kalıcı olarak düşeceğini gösterir. Bu, destek seviyesini aştığında gösterilir.
Düşen Takoz, aşağıya doğru eğimli iki seviye arasında düşen bir kama oluşur. Bu durumda direnç çizgisi destekten daha diktir. Düşen bir takoz genellikle bir varlığın fiyatının yükseleceğini ve aşağıdaki örnekte gösterildiği gibi direnç seviyesini kıracağının göstergesidir. Hem yükselen hem de düşen takozlar tersine dönüş kalıplarıdır, yükselen takozlar düşüş piyasasını temsil eder ve düşen takozlar daha tipik bir yükseliş piyasasıdır.
Flama ve Bayrak Formasyonları
Flama kalıpları veya bayraklar, bir varlık bir yukarı hareket dönemi geçirdikten ve ardından bir konsolidasyon geçirdikten sonra oluşturulur. Genel olarak, bir dizi daha küçük yukarı ve aşağı hareketlere girmeden önce, trendin erken aşamalarında önemli bir artış olacaktır.
Flamalar yükseliş veya düşüş olabilir ve bir devamı veya geri dönüşü temsil edebilirler. Yukarıdaki grafik bir yükseliş devamı örneğidir. Bu bakımdan, flamalar, ya devamlılık ya da geri dönüşler gösterdikleri için iki taraflı bir örüntü biçimi olabilir.
Bir flama bir kama desenine veya bir üçgen desene benzer görünse de – sonraki bölümlerde açıklanmıştır – kamaların flamalardan veya üçgenlerden daha dar olduğuna dikkat etmek önemlidir. Ayrıca, kamalar flamalardan farklıdır, çünkü bir kama her zaman yükselir veya alçalırken bir flama her zaman yataydır.
Yükselen Üçgen
Yükselen üçgen, bir yükseliş trendinin devam ettiğini gösteren bir yükseliş devam formasyonudur. Yükselen üçgenler, salınım tepeleri (direnç) boyunca yatay bir çizgi yerleştirerek ve ardından en düşük salınımlar (destek) boyunca yükselen bir trend çizgisi çizerek çizelgelere çizilebilir.
Yükselen üçgenler genellikle yatay çizginin çizilmesine izin veren iki veya daha fazla aynı tepe noktasına sahiptir. Eğilim çizgisi, modelin genel yükseliş eğilimini belirtirken yatay çizgi, söz konusu varlık için tarihi direnç seviyesini gösterir.
Azalan Üçgen
Buna karşılık, azalan bir üçgen, düşüş trendinin düşüş eğiliminin devam ettiğini gösterir. Muhtemelen tipik olarak, bir trader, bir alçalan üçgen sırasında düşen piyasadan kar amacıyla kısa(short) pozisyon girecektir.
Azalan üçgenler genellikle daha aşağı kayar ve desteği kırar, çünkü bunlar satıcıların hakim olduğu bir pazarın göstergesidir, yani art arda daha düşük zirvelerin yaygın olması ve tersine çevrilmesi olası değildir. Azalan üçgenler, yatay bir destek çizgisinden ve aşağı doğru eğimli bir direnç çizgisinden tanımlanabilir. Sonunda, trend desteği kıracak ve düşüş trendi devam edecektir.
Simetrik Üçgen
Simetrik üçgen formasyonu, piyasaya bağlı olarak yükseliş veya düşüş eğilimi gösterebilir. Her iki durumda da, normalde bir devam formasyonudur, bu da formasyon oluştuktan sonra piyasanın genellikle genel trendle aynı yönde devam edeceği anlamına gelir.
Simetrik üçgenler, fiyat bir dizi daha düşük tepe noktası ve daha yüksek çukur ile yakınsadığında oluşur. Aşağıdaki örnekte, genel eğilim düşüş eğiliminde, ancak simetrik üçgen bize kısa bir yukarı dönüş dönemi olduğunu gösteriyor.
Ancak, üçgen formasyonu oluşmadan önce net bir trend olmazsa, piyasa her iki yönde de patlayabilir. Bu, simetrik üçgenleri ikili bir model haline getirir – yani, bir varlığın fiyatının hangi yönde hareket edebileceğine dair net bir göstergenin olmadığı değişken piyasalarda en iyi şekilde kullanılırlar. İki taraflı simetrik üçgenin bir örneği aşağıda görülebilir.
Sonuç
Teknik analizde formasyonlar çok önemlidir. Bu makalede açıklanan kalıpların tümü, bir varlığın fiyatının nasıl veya neden belirli bir şekilde hareket ettiğini ve gelecekte hangi yönde hareket edebileceğini anlamanıza yardımcı olabilecek faydalı teknik göstergelerdir. Bunun nedeni, grafik modellerinin destek ve direnç alanlarını vurgulayabilmesidir, bu da bir yatırımcının long veya short bir pozisyon açması gerektiğine karar vermesine yardımcı olabilir; ya da olası bir trend dönüşü durumunda açık pozisyonlarını kapatmaları gerekip gerekmediğine karar vermesine yardımcı olabilir. Teknik Analizde Formasyonlar konusundan sonra sizin için yararlı olacağını düşündüğümüz aşağıdaki konularımıza göz atmanızı tavsiye deriz.
